بازتاب مصاحبه رییس بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش گلستان در پایگاه خبری اخبار روزانه کشاورزی

مصاحبه دکتر فاطمه شیخ رییس بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان در پایگاه خبری DA1news اخبار روزانه کشاورزی، بازتاب مناسبی داشت.

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، در این گفتگوی خبری که با هماهنگی سازمان حهاد کشاورزی استان گلستان انجام شد این رسانه گفتگویی را با دکتر شیخ انجام داد که به شکل زیر بازتاب شده است:

 دکتر فاطمه شیخ: جمع‌آوری ذخایر ژنتیک و ارتباط با کشاورز ضروری است

پایگاه خبریDA1news: رئیس بخش تحقیقات زراعی و باغی استان گلستان به ضرورت دو چیز اشاره و بیان کرد: بذر، اصلی‌ترین نهادینه است و سیاست‌گذاری‌ها در سطح کشور باید به گونه‌ای باشد که ذخیره بذری و در نهایت امنیت غذایی داشته باشیم. از سوی دیگر، ارتباط با کشاورزان و معرفی ارقام جدید به آنها ضرورت دارد .

به گزارش خبرنگار اخبار روزانه کشاورزی، دکتر فاطمه شیخ، رئیس بخش تحقیقات زراعی و باغی سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان در گفت‌وگو با خبرنگار اعزامی ما به استان گلستان به نوع فعالیت‌هایی که در این بخش انجام می‌شود اشاره و بیان کرد: ما در بخش باغی، روی درختان، باغات و آنچه کشاورزان پرورش می‌دهند کار می‌کنیم. همچنین سازگاری هر بذری را مورد بررسی قرار می‌دهیم و کار تازه‌مان هم جمع‌آوری  رقم‌های مختلفی است که از درختان باغی چون انجیر، هلو، توت و میوه‌های دیگر داریم. ما این رقم‌ها را به صورت کلکسیون گرد آورده‌ایم تا برای کشاورزان، جنبه آموزشی هم داشته باشند.

این کارشناس کشاورزی از پژوهش در زمینه  درخت پکان خبر داد و افزود: کارشناسان ما در حال حاضر روی پکان یا گردوی گرمسیری کار می کنند که یک‌جور درخت آجیلی و محصول آن بسیار گران‌قیمت است. ما به  تولید پیوند و پیوندک پکان و کارهای تحقیقاتی پایه درباره آن و همچنین پژوهش در ارتباط با درخت زیتون پرداخته‌ایم. علاوه بر این موارد، گلخانه‌ها، موضوعی است که با تنش بی آبی، بیشتر از قبل به آن پرداخته می‌شود و ما در بخش تحقیقات زراعی و باغی تلاش می‌کنیم تا از کسانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند هم حمایت کنیم و تلاش آنها را بی‌پاسخ نگذاریم .

دکتر فاطمه شیخ با اشاره به بخش زراعی استان گلستان گفت: ما در این قسمت روی گیاهان زراعی، مساله بِه زراعی، تولید بذر، توسعه فنی و زراعی متمرکز هستیم. طبیعی است که یک سری محصولات در اینجا کشت می‌شوند و مورد ارزیابی نهایی قرار می گیرند. ما در این مجموعه، گروه غلات و به‌طور ویژه گندم  جو را داریم. مواد ژنتیکی مورد نیاز  ما از دو ناحیه تغذیه می‌شوند یا مواد خارجی هستند که بیشتر از مکزیک به دست‌مان می‌رسند یا به روش «دورگ گیری» در دسترس ما قرار می‌گیرند.

به گفته رئیس بخش تحقیقات زراعی و باغی استان گلستان، در بخش دورگ‌گیری به مقاومت در برابر بیماری، خشکی آخر فصل و افزایش عملکرد توجه شده و ما هر سال توانسته‌ایم چند جدید معرفی کنیم. در حال حاضر، ۳۳ رقم گندم و جو داریم که مازاد بر تولید خود را  به استان های دیگر هم ارسال می‌کنیم.

بذر، اصلی‌ترین نهادینه است

شیخ با اشاره به این‌که بیش از ۹۵ درصد اراضی، هسته اصلی بذرشان در بخش تحقیقات زراعی و باغی تولید می‌شود گفت: بذر، اصلی‌ترین نهادینه است و سیاست‌گذاری‌ها در سطح کشور باید به گونه‌ای باشد که ذخیره بذری و در نهایت امنیت غذایی داشته باشیم. بنابراین حفظ منابع ژنتیک و مراقبت از کلکسیون‌ها که لنگرگاه ژن‌های مفید هستند، ضروری است. برای مثال ممکن است یک آفت از کشور دیگری بیاید پس شما باید آن ژن را در خزانه داشته و دو رگ گیری آن را انجام داده باشید تا بتوانید به مقام آن رقم که حکم واکسن را دارد، دست پیدا کنید.

او بار دیگر به ضرورت جمع‌آوری ذخایر ژنتیکی اشاره و بیان کرد: در همه جای جهان، توجه به ذخایر ژنتیک از اهمیت بالایی برخوردار است تا آنجا که سوئد در قطب برای نگهداری بذرها و ذخایر خود، بانک و انبار بزرگی درست کرده؛ اصلا  تنوع ژنتیکی می تواند نشانه اقتدارکشورها باشد و آنها را از تهدیدات زیستی  جنگی نترساند.

 شیخ با اشاره به رقم‌ها و سطح زیر کشت گندم و جو در استان گلستان گفت: در حوزه گندم ما ۲۰ رقم و ۴۰۰ هکتار سطح زیر کشت و در ارتباط با جو ۱۳ رقم معرفی و کشت می‌شوند. البته که باید رقم های جدید را هم معرفی کنیم و برای  کشاورزها، برنامه‌های ترویجی بگذاریم. از سوی دیگر، صدا و سیما هم باید با ما در ارتباط باشد و رقم ها را معرفی کند. برای مثال ما برنامه‌ای با عنوان «روز مزرعه» داریم که کشاورزان پیش‌رو که کمتر از یک درصد کشاورزان استان هستند در آن شرکت می‌کنند و خوب است این روز را صدا و سیمای استان پوشش دهد تا ما بتوانیم مزرعه‌های الگویی بیشتری ایجاد کنیم.

باید با کشاورزان در ارتباط باشیم

به گفته رئیس بخش تحقیقات زراعی و باغی استان گلستان، یکی دیگر از اقدامات این بخش به دانه های روغنی و مهم‌ترین نمونه آن، سویا برمی‌گردد. تاکنون ۷ رقم معرفی شده و ما سراغ رقم‌های زودرس می‌رویم تا گرفتارخشکی آخر فصل نشویم. علاوه بر این به کارهای «به‌زراعی» می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم تا مکانیزاسیون را بالا ببریم و هزینه‌ها را پایین بیاوریم. به جز این، چند رقم آزاد گرده افشان معرفی کرده  «گلرنگ» را داشته‌ایم که دیررس است و درصد روغن پایینی دارد. حالا باید ببینیم چطور گلرنگ را بین کشاورزان جا بیندازیم.

دکتر شیخ به ضرورت نیازسنجی اشاره و بیان کرد: ارتباط با مخاطب و شناخت خواسته و نیاز او، بسیار مهم است. ما  باید با کشاورزان در ارتباط باشیم و ارقام خوب و باکیفیت را به آنها معرفی کنیم. برای مثال «کاملینا»، دیمی است و به آب چندانی نیاز ندارد. پس ما باید اعتماد کشاورزان را جلب کنیم تا بتوانیم از آنها بخواهیم چه و چگونه بکارند؟

به گفته این استاد دانشگاه، بخش تحقیقات زراعی و باغی استان گلستان در حزه حبوبات، سه رقم معرفی کرده در حالی‌که پیش از این، تنها یک رقم در کل کشور جود داشته. برای مثال در رقم «باقلا فیض»، ۹ دانه در هر غلاف وجود دارد؛ خوش‌خراک و زدپز است.رقم «شادان» که قابلیت برداشت مکانیزه دارد و مقاوم در برابر بیماری‌هاست. «مهتا» هم هست که ۲۰ درصد جیره طیور را تامین می‌کند که اگر کشاورزان از آن استفاده کنند هم می‌توانند سیکل بیماری‌های غلات را بشکنند. هم خاک را تقویت کنند و هم با استفاده از محصولی که تمام تولید و دانش فنی آن در داخل است  به مصرف طیور هم می‌رسد، برای کشورمان ارزآری داشته باشند.

نوآوری در اصلاح گیاهان زراعی 

دکتر شیخ  در پاسخ به این‌که در این استان، چقدر از نوآوری استفاده می‌شود گفت: اصلاح گیاهان زراعی به دو روش انجام می‌شود. یکی بیوتکنولوژیک و دیگری کلاسیک. البته اصلاح کلاسیک، همچنان طرفداران بیشتری دارد. در کل، مردم ما هنوز آن‌طور که باید و شاید با صنعت ارتباط نگرفته‌اند.

به گفته رئیس بخش تحقیقات زراعی و باغی استان گلستان، وقتی ما رقمی را معرفی می کنیم چهار طبقه بذری برای آن در نظر می گیریم. ابتدا محققان، بذر اولیه را تا دو طبقه تولید می‌کنند. برای مثال پژوهشگران ما در حال حاضر، ۴۰ تن گندم در ایستگاه‌ها تولید کرده‌اند. پس از آن، چند پیمان‌کار قوی طبقه مادری و پرورش دو به سه را در اختیار می‌گیرند. بعد هم مرحله سه به مادری و در نهایت مادری به گواهی  شده است. شرکت‌ها بسته به قدرت و تخصص خود، این طبقات را در دست می‌گیرند و تکثیر می‌کنند و سود مادی آن را می‌برند. سود معنوی کار هم برای ماست که دلمان می‌خواهد، کشاورز بهره ببرد.

دکتر شیخ همچنین به مراحل «دورگ‌گیری» اشاره و بیان کرد: ۵ یا ۶ نسل  طول می‌کشد تا مواد ژنتیک ما به یک خلوصی برسند. بعد از آن یک ارزیابی کلی انجام می‌دهیم و ۱۰ یا ۲۰ رقم را انتخاب و پس از دو سال سازگاری و پایداری آن را در نقاط مختلف ایران بررسی می کنیم. وقتی در این آزمایش هم سربلند بودند، آنها را به مزارع ترویجی ارقام می‌بریم تا از نگاه زارعان هم بررسی شوند و بعد با متخصصان جلسه می‌گذاریم و پس از تایید، تازه یک مشت بذر داریم که باید به هکتارها مزرعه برسند.

به گفته رئیس بخش تحقیقات زراعی و باغی استان گلستان، ما در سازمان جهاد کشاورزی محققان و کارشناسان خوبی داریم که باید قدر ببینند و حمایت شوند. ما در ارتباط با بعضی محصولات در کل کشور هستیم. مثلا همین باقلا برای کل کشور در نظر گرفته شده. از سوی دیگر ما گندم زدرس خود را به استان فارس هم فرستاده‌ایم. کلا در ستاد بذر، ارتباط خوبی با استان‌ها وجود دارد. گردهمایی‌های سالانه هم خیلی کمک می‌کنند تا ما دوستان و همکاران خود در استان‌های مختلف را بشناسیم و رقم‌های جدید را به آنها معرفی کنیم. طبیعی است ارقام خوب، آرام آرام جای خود را بین کشاورزان باز می‌کنند.