بازدید علمی همکاران بدو استخدام سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی از فسیل زنده ۵۰ میلیون ساله در گرگان

فراگیران دومین دوره آموزشی ملی کارورزی بدو استخدام همکاران سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، روز دوشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۲ از موزه منابع طبیعی و پارک جنگلی هیرکانی النگدره گرگان موسوم به فسیل زنده ۵۰ میلیون ساله بازدید علمی به عمل آوردند.

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، در این بازدید محمد اسماعیل اسدی پژوهشگر بین المللی آب و خاک و پیشکسوت این مرکز، ضمن خیر مقدم و آرزوی موفقیت برای این نیروهای تازه نفس اظهار داشت: سعی کنید در طول خدمتی خود رد پای خوب و موثری از خود برای جامعه هدف که همان کشاورزان، باغداران، دامداران و دست اندرکاران شیلات هستند برجای گذارید. چون شما از هزینه آنان تحصیل کرده و مدرک کسب کرده اید پس سعی کنید دین خودتان را به این جامعه ادا کنید و نوشتن مقالات و کتب اثرگذار بخشی از برنامه های شما باشد.

اسدی پیرامون اهمیت آموزشی و اکولوژیک این پارک جنگلی هیرکانی اظهار داشت: استان گلستان ۲۱ درصد از ارزشمندترین جنگل های باستانی هیرکانی جهان را در خود جای داده است. جنگلهایی که در تاریخ ۱۴ تیرماه سال ۱۳۹۸ برابر با ۵  جولای ۲۰۱۹، در چهل و سومین گردهمایی جهانی یونسکو در شهر باکو پایتخت کشور جمهوری آذربایجان به عنوان دومین میراث طبیعی ایران، به شماره ۱۵۸۴، در فهرست میراث جهانی طبیعی یونسکو ثبت شده است. جنگل های هیرکانی یا جنگل های شمال ایران، نوار سبزی به طول ۸۵۰ کیلومتر، پهنای ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر و مساحت ۱۸۵۰۰۰۰ هکتار هستند که از سواحل جنوبی دریای خزر (آستارا در گیلان) شروع و تا دره گلی داغی در مراوه تپه استان گلستان در ایران را پوشانده اند. نام این جنگل ها از نام قدیم گرگان که در گذشته هیرکان  (Hyrcania)   خوانده می شد و به معنی سرزمین گرگها است؛ برگرفته شده است. به دلیل آب و هوای معتدل خزری در شمال و رشته کوه البرز، بلندترین رشته کوه خاورمیانه در جنوب که مانند دیواری در برابر رطوبت ناشی از دریای خزر ایستاده و مانع پیشرفت نفوذ آن به نواحی فلات مرکزی ایران می‌شود، سبب بارش های فراوان در این منطقه شده و جنگل های انبوه هیرکانی را به وجود آورده است. گسترش عمودی جنگلهای هیرکانی از ۲۸- متر در کرانه های دریای خزر تا ارتفاع ۲۸۰۰ متر از سطح دریا بوده و میزان بارندگی در آن از شرق (۵۰۰ میلیمتر) به باختر (۲۰۰۰ میلیمتر) افزایش می یابد. تغییرات ارتفاعی زیاد در پهنای باریک ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر از کناره ی دریا تا ارتفاعات البرز و تغییرات اقلیمی و بارشی متفاوت از شرق تا غرب ناحیه خزری سبب تنوع در شرایط اکولوژیکی و در نتیجه تنوع بی مانند در گونه های گیاهی و جانوری این بوم سازگان شده است. جنگل های هیرکانی باقی مانده جنگل های پهن برگ خزان کننده از دوران سوم زمین شناسی (ترشیاری) هستند که فرآیند تکامل در آنها از ۲۵  تا ۵۰ میلیون سال پیش به شکل طبیعی و پیوسته تاکنون ادامه یافته است که این روند پایدار و پیوسته تکامل، در میان جنگلهای پهن برگ خزان کننده در جهان بی نظیر است. با توجه به این پیشینه طولانی تکامل، تنوع زیستی موجود در این جنگلها  منحصر به فرد و ویژه بوده و بسیار بالاتر از بوم سازگان های مشابه ثبت شده در فهرست میراث جهانی است. از جنگل های هیرکانی به عنوان مادر جنگل های جوان اروپا و شمال آمریکا یاد می شود زیرا با پایان دوران یخبندان و از میان رفتن جنگل های اروپا و شمال آمریکا به سبب دوره یخبندان، جنگلهای هیرکانی با وجود اقلیم معتدل ناشی از وجود دریای خزر و رشته کوههای البرز به حیات خود ادامه داده و پس از پایان دوره یخبندان گونه های گیاهی از این جنگل ها به اروپا و شمال آمریکا گسترش یافت؛ امروزه بسیاری از گونه های گیاهی موجود در این جنگل ها به شکل فسیل یا سنگواره در اروپا یافت می شوند به همین سبب از این جنگل ها به عنوان “فسیل زنده” یا “موزه طبیعی” یاد می شود. از گونه های درختی منحصر به فرد و فسیل هیرکانی باید به گونه انجیلی (Parrotia persica) یا درخت آهنین اشاره کرد که با رنگ های شاخص طبیعی خود در پاییز چشم اندازی ویژه به این جنگل های بی نظیر می بخشد. انجیلی،گونه گیاهی اندمیک جنگل‌های شمال ایران و از بازماندگان عصر یخبندان است و بعنوان ذخیره ژنتیکی شناخته می شود. این گونه بسیار زیبا توانسته ‌است در این عرض جغرافیایی جان سالم به در ببرد و باید از آن حفاظت شود. چوب انجیلی بسیار سخت است و از این حیث در زبان‌های خارجی  به چوب آهنین معروف است. نام آذری این درخت نیز، “دمیر آقاجی” هم معنا با نام انگلیسی به معنای چوب آهن است. خوشبختانه چوب این درخت آنقدر محکم و سفت است که در امور صنعتی به کار نمی‌آید. همین موضوع سبب حفظ این درخت و گسترش آن شده است. یکی از ویژگی‌های جالب درخت انجیلی قدرت جوش خوردن آن است به طوری که وقتی دو شاخه روی هم قرار می‌گیرند و به هم متصل می شوند خیلی راحت به هم جوش می‌خورند. این مساله باعث می‌شود که شاخ و برگ‌های انجیلی در جنگل به صورت شبکه‌ای حیرت انگیز در بیایند و اشکال عجیب و بسیار زیبایی ایجاد کنند. تنها منطقه پراکنش طبیعی این گونه کرانه های جنوبی دریای خزر است. از دیگر گونه های درختی بومی هیرکانی می توان به بلوط بلندمازو، افرا، توسکا، آزاد، ممرز، داغداغان، لرگ و…. اشاره نمود. پارک جنگلی هیرکانی النگدره گرگان که در قلب شهر گرگان و درنزدیک ترین فاصله از مرکز شهر (پنج و نیم کیلومتر) واقع شده است تنها بخش کوچکی از جنگلهای شگرف هیرکانی می باشد که دست بر قضا در مرکز استان گلستان قرار گرفته است. این گنجینه طبیعی منحصر به فرد شهری و ذخیره گاه گونه های درختی و جانوری از زمان شیوع ویروس کوید ۱۹ با بسته بودن ورودیهای پارک بر روی وسایط نقلیه موتوری و کاهش تردد خودرویی و موتوری روزهای احیا و شکوه خود را سپری می کند. به طوری که هر گردشگری قادر است نهالهای تازه رشد یافته بلوط و انجیلی و ممرز و افرا را در عرصه مشاهده کند که چگونه فرصت رشد و احیا پیدا کرده اند.  نزدیکی به طبیعت سلامت جسمی، ذهنی و معنوی انسان را بهبود می بخشد. از درون به انسان احساس زنده بودن می دهد و نباید آن را به خاطر تحولات اخیر مانند شهرنشینی، فناوری یا رسانه های اجتماعی به خطر بیاندازیم. پژوهش های ابتدایی بیان می کند حضور در طبیعت، به ویژه در جنگل، احتمالا تولید پروتئین های ضد سرطان در بدن را افزایش می دهد. افزایش میزان این پروتئین ها احتمالا تا ۷ روز بعد از حضور در طبیعت ادامه دارد. حضوردر طبیعت جنگلی باعث می‌شود که فرصتی برای جدا شدن از دنیای تکنولوژیکی و ایجاد ارتباط بیشتر با خانواده مهیا شود. قدم زدن با اعضای خانواده در دامان جنگل باعث تقویت روحیه، افزایش آرامش و آسایش فکری و روانی، افزایش اعتماد به نفس و سلامتی کودکان و بسیاری دیگر از مزایای فیزیکی و روحی وروانی خواهد بود. آقای دکتر اسدی در ادامه بازدید افزود:

در پارک جنگلی و باستانی هیرکانی النگدره گرگان شما می توانید درختان زیبا و کهن انجیلی و بلوط بلندمازو و افرا و ممرز و توسکا را از نزدیک لمس کرده و در آغوش بکشید گویی به پارک ژوراسیک و عصر دایناسورها سفر کرده اید. همچنین با دریافت انرژی مثبت از این محیط سبز می توانید به خاطر اکسیژن و هوای پاک و لطیفی که این درختان تولید کرده اند تشکر کنید. نیازی نیست برای زندگی در طبیعت و برای ساختن ویلاها و منازل ییلاقی و غیره مبادرت به تخریب اراضی مرتعی و قطع درختان کهن نماییم تا از مواهب آن بهره ببریم و یا اینکه زندگی خود را به طبیعت منتقل کنیم. چون برای بسیاری از ما، زندگی در شهرهای بزرگ مناسب تر است. اما اگر به دنبال آن هستیم که سلامت فیزیکی و روانی خود را ارتقا دهیم، لازم است زمانی را در محیط های طبیعی مثل جنگلها بگذرانیم. این کار می تواند به شکل استفاده از پیاده روی در طبیعت نزدیک محل زندگی مان باشد. پارک جنگلی هیرکانی النگدره گرگان دقیقا دارای این ویژگی یعنی نزدیک به محل سکونت مردم و در قلب شهر گرگان واقع گردیده است و کلیه شهروندان با پای پیاده قادرند به آن رسیده و ساعتها در آن قدم بزنند. شهروندان و گردشگران علاوه بر تماشا و لمس درختان کهن می توانند به صدای پرندگان گوش داده و در فصل زمستان از تماشای گلهای روزکوتاه سیکلمن، زنگوله برفی، پامچال و غیره بهره مند گردند. همچنین با قدم زدن در این پارک جنگلی می توانند از تماشای انواع قارچهای وحشی و طبیعی این رویشگاه و انواع درختچه ها نظیر کوله خاس و ولیگ و زالزالک و خرمالوی وحشی و انواع بوته های تمشک لذت ببرند. در حقیقت این پارک جنگلی دارای لوکیشن های بسیار زیبایی برای عکاسی، نقاشی، دورهمی های خانوادگی و همچنین کانون آموزشی برای کودکان، نوجوانان، دانش آموزان و دانشجویان و سایر علاقمندان می باشد که می توان با برنامه ریزیهای مناسب از این همه مواهب بهره برداری نمود. 

این گردش علمی بسیار مورد توجه کارآموزان قرار گرفت و برای اکثر آنان که اولین بار از این پارک کهن طبیعی هیرکانی بازدید می کردند بسیار مورد توجه قرار گرفت.